Leuzea krokoszowata. Gatunek byliny z rodziny astrowatych. W stanie naturalnym rośnie głównie w rejonach górskich na Syberii (w górach Sajany, Ałtaj), w Azji Środkowej na wysokości powyżej 1700 m n.p.m.
Łodyga Do 1,8 m wysokości, nierozgałęziona, owłosiona, zakończona prawie kulistym kwiatostanem.
Kwiatostan Duży koszyczek w formie podobnej do kuli.
Liście Skrętoległe, głęboko wcinane, w kształcie eliptycznym lub podługowato-jajowatym.
Kwiaty W kolorze purpurowolilowym z 5 pręcikami i 1 słupkiem. Zakwita w drugim roku życia w czerwcu-sierpniu.
Owoc Niełupka w kolorze brunatnym zakończona pierzastymi szczecinkami.
Kłącze Zgrubiałe, zdrewniałe do 3 cm średnicy, o zapachu przypominającym żywicę.
Surowiec zielarski: Do celów leczniczych wykorzystuje się korzenie i kłącza zawierające m.in. kwas askorbinowy (ok. 0,1%), garbniki (5-10%), olejek eteryczny, karoten, inulinę, szczawian wapnia.
Działanie
- Wspiera procesy odnowy (reparacyjne) w tkankach po zabiegach operacyjnych.
- Zwiększa odporność na stres, poprawia ogólny stan organizmu, wspiera metabolizm białka.
- Harmonizuje gruczoły wydzielania wewnętrznego, zwiększa ich działanie - konieczna przy chorobach trzustki, wątroby, śledziony - przypadkach ostrych jak i przewlekłych.
- Odnawia system odpornościowy, pomaga przy leczeniu węzłów limfatycznych, myomatozie (mięśniaki) macicy oraz fibrozie (włókniaki) piersi.
- Obniża poziom cukru i cholesterolu (cukrzyca, choroby naczyń).
- Wzmacnia działanie gruczołów płciowych, potencję i reguluje cykl miesiączki.
- Ogólnie wzmacnia odporność całego organizmu.
- Ztrzymuje procesy fizycznego i psychicznego starzenia się.
- Wspomaga trawienie i przemianę materii, energetyczne wykorzystanie pokarmu.
- Usuwa metale ciężkie i substancje trujące.
- Dodatnio działa na mięsień serca, przede wszystkim w trakcie rehabilitacji po wylewie.
- Zwiększa przepływ krwi i lekko podnosi ciśnienie krwi.
- Poprawia czynności mózgu i centralnego układu nerwowego.
- Poprawia ogólny stan w depresjach, dodaje optymizmu, poprawia rekonwalescencję.
- Podnosi skuteczność mięśni poprzecznych.
Preparaty z leuzei nie wywołują żadnych skutków ubocznych.
Zbiór i suszenie: Korzeń i kłącza zbierane są na koniec jesieni, zbiór niełupek na początku rozwinięcia się puchu kielichowego. Liście szczodraka jako surowiec zielarski zbieramy (ścinamy) w lipcu i sierpniu z roślin co najmniej dwuletnich (po ich przekwitnięciu). Po starannym umyciu drobno kroimy i suszymy w cieniu, można i w podwyższonej temperaturze (piekarnik, piec lub termowenlylator, 50 do 60 st. C). Kłącza z korzeniami wykopuje się jesienią czwartego lub piątego roku uprawy. Myjemy je szybko pod bieżącą wodą, ponieważ przedłużanie czasu mycia powoduje wymywanie związków czynnych. Następnie kłącza i korzenie kroimy na mniejsze kawałki (długości do 12 cm) i układamy do suszenia cienką warstwą. Możemy suszyć na słońcu lub w strumieniu gorącego powietrza o temperaturze 50 do 60 st. C.
Nalewka
Wyciąg z rośliny i nalewka (przy użyciu 70-procentowego spirytusu) stosowana jest jako środek pobudzający i wzmacniający w zaburzeniach czynnościowych układu nerwowego, w stanach przemęczenia fizycznego i umysłowego. Jest używany również przy niemocy płciowej i w leczeniu alkoholizmu. Działanie pobudzające leku - po jednorazowej dawce następuje podwyższenie sprawności fizycznej organizmu. Działanie wzmacniające -po kilkudniowym przyjmowaniu leku następuje znaczna poprawa samopoczucia i wydolności fizycznej. Działanie adaptogenne to zwiększenie odporności organizmu na niekorzystne warunki bytowania i pracy, na zbytnie oziębienie lub ogrzanie, na ujemny wpływ związków toksycznych wnikających do organizmu lub wytwarzanych wewnątrz ciała przez. chorobotwórcze drobnoustroje.