Gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych. Ma wiele nazw ludowych: krzecina (lubelskie), krzeszyna (podlaskie), gojnik (podkarpackie). Rodzimy obszar występowania obejmuje Afrykę Północną, Europę bez Skandynawii i znaczną część Azji. Jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się także na Azorach, przylądku Cape Verde, w Australii, Nowej Zelandii, w USA, na Hawajach oraz w Ameryce Środkowej i gdzieniegdzie w Południowej. W Polsce gatunek rzadki.
Pokrój: Łodyga wzniesiona, gałęzista, w górnej części czterokanciasta. Cała kutnerowato owłosiona o włoskach gwiazdkowatych. Wysokość do 50 cm.
Korzeń: Biały, prosty, drewniejący.
Liście: Dolne sercowato-okrągławe, górne jajowate, wszystkie ogonkowe. Naprzeciwległe, pomarszczone, nierówno karbowane, wierzchem ciemnozielone, spodem pokryte szarym kutnerem.
Kwiaty: Zebrane w nibyokółki wyrastające w kątach liści, tworzące kulistawe kwiatostany. Kwiaty drobne, nieforemne; kielich drobny, dziesięcioząbkowy, do 0,8 cm długości; korona brudnobiała, dwuwargowa, do 0,6 cm dł., kutnerowata. Kwitnie od czerwca do sierpnia.
Owoc: Podługowate rozłupki, odwrotnie jajowate, na szczycie ucięte, owłosione.
Surowiec zielarski: Ziele szanty zawiera gorycz – marubinę (diterpen), śluzy, sterole, garbniki, cholinę, kwasy organiczne, trójterpeny.
Działanie
- Wykrztuśne, uspokajające, moczopędne.
- Pobudza apetyt, wydzielanie soku żołądkowego, żółci.
- Reguluje częstotliwość skurczów serca.
- Jest używana do leczenia nieżytów górnych dróg oddechowych, kataru, astmy, zaburzeń przewodu pokarmowego.
- Do leczenia chorób wątroby i woreczka żółciowego oraz przy zaburzeniach miesiączkowania.
- Bardzo gorzka w smaku.
- Ma działanie pobudzające czynność wydzielniczą wątroby, przeciw skurczowe, a także przeciwmiażdżycowe
Napar
1 łyżkę ziela szanty zalać szklanką wrzątku, pozostawić pod przykryciem 30 minut , odcedzić. Pic w kilku porcjach między posiłkami w nie domaganiach wątroby.
Syrop
Stosowany jest w przewlekłym kaszlu, otrzymujemy go z naparu 100 g ziela szanty i ¾ litra wody ogrzewanego na słabym ogniu1 ½ kg cukru aż do uzyskania właściwej konsystencji.
UWAGA: Stosowanie dużych dawek szanty może spowodować spadek ciśnienia tętniczego krwi oraz zaburzać pracę serca.