Gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych. Pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego (Albania, Jugosławia, Grecja, Włochy), ale rozprzestrzeniła się gdzieniegdzie również poza tym obszarem. Jest uprawiana w wielu krajach świata. Rośnie na słonecznych zboczach i skałach, na glebach bogatych w wapń i w miarę wilgotnych.

Pokrój
Osiąga wysokość 50-70 cm. Ma skłonność do pokładania się.

Łodyga
Wzniesiona, czterokanciasta lub okrągława, drewniejąca od dołu. Cała roślina lekko owłosiona.

Liście
Zielono-srebrne, miękkie w dotyku, długoogonkowe, podłużnie owalne lub lancetowate, ułożone naprzeciwlegle. Brzegiem lekko karbowane, a z wierzchu pomarszczone.

Kwiaty
Dwuwargowe, barwy fioletowoniebieskiej, zebrane po 4-8 w szczytowe nibyokółki. Kwitnie od maja do czerwca.

Surowiec zielarski:
Liście; zawierają od 2,5 do 3% olejku lotnego, który zawiera m.in. tujon, cyneol, kamforę i pinen. Ponadto szałwia zawiera garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, gorycze, duże ilości witaminy B1 (ok. 850 mg%), witaminy PP oraz karoteny (witaminy A) i duże ilości witaminy C.

Działanie

  • Poprawia pracę układu trawiennego.
  • Obniża poziom cukru we krwi.
  • Napary łagodzą zapalenia gardła i skóry.
  • Działa kojąco na depresję, zmęczenie, wyczerpania.
  • Napar stosuje się przy nadmiernym poceniu nocnym, zwłaszcza u gruźlików i neurotyków.
  • Dzięki bakteriobójczym właściwościom stosuje się szałwię także zewnętrznie do płukania jamy ustnej, gardła, przy ropnym zapaleniu dziąseł, pleśniawce i przy anginie.
  • Napar szałwii stosuje się także do okładów na trudno gojące się rany, owrzodzenia żylakowate nóg.
  • Do kąpieli w chorobach reumatycznych, wysypkach i innych schorzeniach skórnych.
  • Herbatka z liści łagodzi przeciwdziała biegunce, służy też do irygacji pochwy w upławach.
  • Jest (słabym) środkiem przeciwgrzybiczym, oraz przeciwkaszlowym, łagodzącym dolegliwości występujące w okresie menopauzy.
  • Jest skutecznym w ślinotoku.
  • Zewnętrzne zastosowanie szałwii polega przede wszystkim na działaniu oczyszczającym i przeciwzapalnym w przypadku cery trądzikowej, ściągającym przy rozszerzonych porach oraz odkażającym w przypadku trudno gojących się ran.
  • Napar z liścia szałwii powoduje zmniejszenie laktacji, co jest bardzo przydatne przy zapaleniach piersi może doprowadzić do całkowitego zaniku pokarmu.
  • Powinny jej unikać kobiety w ciąży.

Sztuka kulinarna:
Liście zrywane przed okresem kwitnienia są używane do dziś jako przyprawa. Stosuje się ją jako dodatek do sałatek, mięsnych i drobiowych farszów, ciast i deserów. Ma lekko gorzkawy smak, dlatego należy używać jej oszczędnie. Zbyt duża ilość nadaje potrawie nieprzyjemny zapach.

Zbiór i suszenie:
Przez proces suszenia smak przyprawy nasila się. Suszona szałwia może być przechowywana do 3 lat w szczelnym opakowaniu. Po tym okresie traci swój zapach.

Napar
(do płukania jamy ustnej)
Łyżkę suszonych liści szałwii zalewamy wrzątkiem, przykrywamy i odstawiamy na 15 minut. Następnie napar odcedzamy i po ostygnięciu płuczemy jamę ustną, najlepiej jak najczęściej – co najmniej 5-6 razy dziennie.

Przeciwgrzybiczna kąpiel dla stóp
Do miski wsypujemy 4-5 łyżek suszonych liści i zalewamy gorącą wodą (1,5-2 l). Po ostygnięciu zanurzamy stopy w naparze na około 15 minut. Naparu nie odcedzamy.

Kompres na rany
2 łyżki szałwii parzymy pod przykryciem przez około 10 minut. Następnie napar odcedzamy i moczymy w nim gazę. Nasączoną gazę przykładamy do rany kilka razy dziennie na 15 minut.

Szałwiowa parówka
3 łyżki liści szałwii parzymy w misce lub garnku pod przykryciem. Po 10 minutach nakładamy na głowę ręcznik i nachylamy się nad naparem.