Gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych. Pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego (Albania, Jugosławia, Grecja, Włochy), ale rozprzestrzeniła się gdzieniegdzie również poza tym obszarem. Jest uprawiana w wielu krajach świata. Rośnie na słonecznych zboczach i skałach, na glebach bogatych w wapń i w miarę wilgotnych.
Pokrój Osiąga wysokość 50-70 cm. Ma skłonność do pokładania się.
Łodyga Wzniesiona, czterokanciasta lub okrągława, drewniejąca od dołu. Cała roślina lekko owłosiona.
Liście Zielono-srebrne, miękkie w dotyku, długoogonkowe, podłużnie owalne lub lancetowate, ułożone naprzeciwlegle. Brzegiem lekko karbowane, a z wierzchu pomarszczone.
Kwiaty Dwuwargowe, barwy fioletowoniebieskiej, zebrane po 4-8 w szczytowe nibyokółki. Kwitnie od maja do czerwca.
Surowiec zielarski: Liście; zawierają od 2,5 do 3% olejku lotnego, który zawiera m.in. tujon, cyneol, kamforę i pinen. Ponadto szałwia zawiera garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, gorycze, duże ilości witaminy B1 (ok. 850 mg%), witaminy PP oraz karoteny (witaminy A) i duże ilości witaminy C.
Działanie
- Poprawia pracę układu trawiennego.
- Obniża poziom cukru we krwi.
- Napary łagodzą zapalenia gardła i skóry.
- Działa kojąco na depresję, zmęczenie, wyczerpania.
- Napar stosuje się przy nadmiernym poceniu nocnym, zwłaszcza u gruźlików i neurotyków.
- Dzięki bakteriobójczym właściwościom stosuje się szałwię także zewnętrznie do płukania jamy ustnej, gardła, przy ropnym zapaleniu dziąseł, pleśniawce i przy anginie.
- Napar szałwii stosuje się także do okładów na trudno gojące się rany, owrzodzenia żylakowate nóg.
- Do kąpieli w chorobach reumatycznych, wysypkach i innych schorzeniach skórnych.
- Herbatka z liści łagodzi przeciwdziała biegunce, służy też do irygacji pochwy w upławach.
- Jest (słabym) środkiem przeciwgrzybiczym, oraz przeciwkaszlowym, łagodzącym dolegliwości występujące w okresie menopauzy.
- Jest skutecznym w ślinotoku.
- Zewnętrzne zastosowanie szałwii polega przede wszystkim na działaniu oczyszczającym i przeciwzapalnym w przypadku cery trądzikowej, ściągającym przy rozszerzonych porach oraz odkażającym w przypadku trudno gojących się ran.
- Napar z liścia szałwii powoduje zmniejszenie laktacji, co jest bardzo przydatne przy zapaleniach piersi może doprowadzić do całkowitego zaniku pokarmu.
- Powinny jej unikać kobiety w ciąży.
Sztuka kulinarna: Liście zrywane przed okresem kwitnienia są używane do dziś jako przyprawa. Stosuje się ją jako dodatek do sałatek, mięsnych i drobiowych farszów, ciast i deserów. Ma lekko gorzkawy smak, dlatego należy używać jej oszczędnie. Zbyt duża ilość nadaje potrawie nieprzyjemny zapach.
Zbiór i suszenie: Przez proces suszenia smak przyprawy nasila się. Suszona szałwia może być przechowywana do 3 lat w szczelnym opakowaniu. Po tym okresie traci swój zapach.
Napar (do płukania jamy ustnej)
Łyżkę suszonych liści szałwii zalewamy wrzątkiem, przykrywamy i odstawiamy na 15 minut. Następnie napar odcedzamy i po ostygnięciu płuczemy jamę ustną, najlepiej jak najczęściej – co najmniej 5-6 razy dziennie.
Przeciwgrzybiczna kąpiel dla stóp
Przeciwgrzybiczna kąpiel dla stóp
Do miski wsypujemy 4-5 łyżek suszonych liści i zalewamy gorącą wodą (1,5-2 l). Po ostygnięciu zanurzamy stopy w naparze na około 15 minut. Naparu nie odcedzamy.
Kompres na rany
2 łyżki szałwii parzymy pod przykryciem przez około 10 minut. Następnie napar odcedzamy i moczymy w nim gazę. Nasączoną gazę przykładamy do rany kilka razy dziennie na 15 minut.
Szałwiowa parówka
3 łyżki liści szałwii parzymy w misce lub garnku pod przykryciem. Po 10 minutach nakładamy na głowę ręcznik i nachylamy się nad naparem.