Łodyga: Wzniesiona, o wysokości do 1 m, zwykle pojedyncza, nie owłosiona, sinozielona, dołem drewniejąca.
Liście: Podwójnie lub potrójnie pierzastosieczne, o podługowatych odcinkach, przy czym odcinek szczytowy jest odwrotnie jajowaty.
Kwiaty: Obupłciowe, promieniste, zebrane w wiechowate kwiatostany, wyrastające w kątach górnych liści. Kwiaty boczne są czterokrotne, a szczytowe pięciokrotne. Płatki korony żółte, na szczycie wgłębione. Kwitnie od czerwca do sierpnia.
Owoc: Wielonasienna torebka z trójkanciastymi, ciemnobrązowymi nasionami.
Działanie
- Rozkurczowe na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych oraz układu moczowego (działanie wiatropędne, żółciopędne, nieznacznie moczopędne),
- Obniża w niewielkim stopniu ciśnienie krwi.
- Dzięki zmniejszeniu oporów w drobnych naczyniach usprawnia się nieco krążenie obwodowe.
- Hamuje wydalanie jodu, podwyższa poziom wapnia we krwi i ma także własności odtruwające.
Surowiec zielarski: Liść, ziele. Zawiera: olejek eteryczny do 0,36% (metylo-n-nonyloketon do 90% i metylo-n-heptyloketon do 10%, nieznaczne ilości pinen, limonenu i cymenu), furanokumaryny do 0,1% (m.in. psoralen, bergapten, ksantotoksyna, izoimperatoryna i rutamaryna), flawonoidy do 2,2% (m.in. rutyna i kwercetyna), alkaloidy (skimianina, graweolina, arboryna i rutamina), kumaryna, umbeliferon, kwasy organiczne, witamina C, sole mineralne
Zbiór i suszenie: Przed kwitnieniem ścina się szczyty pędów i suszy w warunkach naturalnych w miejscach zacienionych i przewiewnych, a następnie osmykuje liście, odrzucając łodygi. Przy zbiorze i pracach pielęgnacyjnych używa się rękawiczek, gdyż roślina może spowodować poparzenia skóry.
Sztuka kulinarna: W kuchni jej świeże, młode liście używane są do konserwowania dziczyzny, aromatyzowania sałatek, surówek, mięs, duszonych potraw, kapusty, grzybów i do gotowania ryb, zaś suszone ziele wykorzystywane jest do nacierania mięs, przyprawiania bigosu, gulaszu.
UWAGA: Przetwory z liści ruty w nieco większych dawkach od . leczniczych wywołują słaby skurcz mięśni macicy i zwiększają krwawienia miesięczne u kobiet.
