Gatunek rośliny należący do rodziny pierwiosnkowatych. Występuje w całej Eurazji z wyjątkiem dalekiej północy. W Polsce częsty na niżu i w niższych położeniach górskich. Siedlisko: świetliste lasy, pastwiska, zarośla, wzgórza. Kwitnie wczesną wiosną, od marca do maja. Roślina objęta częściową ochroną gatunkową w Polsce.
Liście: Pomarszczone, podługowatojajowate, ściągnięte w ogonek, spodem omszone.
Łodyga: Głąbik kwiatowy wysokości do 40 cm.
Kwiaty: Zebrane w wielokwiatowy baldaszek na szczycie głąbika. Kwiat o dzwonkowatym, bladozielonym kielichu i ostro zakończonych działkach. Korona złocistożółtego koloru z osklepkami i 5 pomarańczowymi plamkami w gardzieli. Ma średnicę do 2 cm i nieco wycięte na szczycie płatki.
Owoce: Torebka krótsza od kielicha.
Surowiec zielarski: Cała roślina.
Zbiór i suszenie: Zbiera się w kwietniu i maju, suszy w temperaturze do 35 stopni.
Działanie
- Ze względu na dużą ilość saponin napary i odwary z pierwiosnka pomagają przy leczeniu przeziębień, zapalenia gardła i krtani, grypy, zapalenia oskrzeli.
- Pomaga w leczeniu gruźlicy i pylicy płuc jako doskonały środek wykrztuśny.
- Kurację pierwiosnkiem zaleca się palaczom i osobom cierpiącym na reumatyzm.
- Okłady z odwaru zmniejszają obrzęki i bóle, przyśpieszają gojenie ran pooperacyjnych.
- Medycyna ludowa od wieków leczy odwarem z pierwiosnka migreny, bezsenność, napięcia nerwowe, dolegliwości miesiączkowe i okresu przekwitania.
- Wino z tego ziela zaleca się jako środek regulujący krążenie krwi.
- Pierwiosnek ma właściwości moczopędne, toteż jest stosowany do kuracji oczyszczających i odtruwających organizm.
- Wygładza cerę.
- Pomaga na nerwicę, leczy migreny na tle nerwowym.
Napar (z kwiatów dla dzieci)
1 łyżkę suszu zalać szklanką wrzątku, przykryć, po kwadransie przecedzić i podzielić na trzy porcje. Podawać w ciągu dnia, po jedzeniu, jako środek wykrztuśny, lekko uspokajający, łagodnie nasenny lub na wzmocnienie.
Odwar (z korzeni i łodyg dla dorosłych)
Pół łyżki zmielonego suszu zalać szklanką wody, gotować przez 5 minut. Po przecedzeniu popijać po łyżce co 2-3 godziny we wszystkich opisanych wyżej przypadkach.
UWAGA: Przeciwwskazania: skłonność do alergii i choroby przewodu pokarmowego jak choroba wrzodowa czy ostry nieżyt żołądka.
Sztuka kulinarna: Młode liście, bogate w witaminę C dodaje się do sałatek lub doprawia się nimi zupy. Młode kwiaty i pędy prymulki, surowe bądź gotowane, wymieszane z zieloną sałatą i cykorią są jedną z ulubionych potraw w Rosji i Wielkiej Brytanii.