Gatunek byliny należący do rodziny różowatych. Inne nazwy zwyczajowe i ludowe: kurze ziele, panieński korzeń, pięciornik czteropłatkowy, pięciornik leśny. Rodzime obszary jego występowania to Europa i Azja, rozprzestrzenił się również w Ameryce Północnej. W Polsce jest pospolity na całym obszarze. Rośnie w lasach liściastych i iglastych, na miedzach, torfowiskach, pastwiskach.
Łodyga: Wzniesiona, podnosząca się lub pokładająca, widlasto rozgałęziona. Wysokość do 30 cm. Cała owłosiona.
Liście: Odziomkowe mają długie ogonki i składają się z 3–5 podługowato jajowatych, grubo ząbkowanych listków. Wyrastają one wczesną wiosną, podczas kwitnienia już zwykle obumierają. Liście łodygowe są 3-listkowe, o listkach karbowanych, krótkoogonkowe lub siedzące i mają duże przylistki. Liście są przylegająco owłosione.
Kwiaty: Drobne, wyrastające pojedynczo na długich szypułkach z wierzchołków łodygi lub kątów liści. Mają średnicę 1 cm, składają się z 4 płatków (inaczej niż u innych gatunków pięciornika, które mają 5 płatków), kielich 4-działkowy, 16 pręcików i liczne słupki na miseczkowatym dnie kwiatowym. Żółte płatki korony o odwrotnie jajowatym kształcie są na brzegach nieco wycięte.
Owoc: Owocostan składający się z niełupek.
Kłącze: Czarnobrunatne, grube i zdrewniałe, pokryte węzłami, na przekroju poprzecznym ma czerwoną, gwiaździstą plamę. W smaku gorzkie.
Działanie
- Ma właściwości ściągające.
- Bakteriobójcze.
- Przeciwbiegunkowe.
- Wewnętrznie, w postaci odwarów lub nalewek stosuje się do leczenia biegunek, stanów zapalnych przewodu pokarmowego, zatruć.
- Zewnętrznie używa się do leczenia stanów zapalnych gardła, pochwy, odbytu, sromu, świądu, czyraków, oparzeń skóry (w postaci maści, odwarów, lewatyw).
- Ma bardzo silne działanie ściągające, przeciwkrwotoczne i przeciwbiegunkowe. Skondensowane składniki tego surowca działają wyraźnie przeciwbakteryjnie, słabo przeciwwirusowo, przeciwdziałając także powstawaniu stanów zapalnych.
- Ma zastosowanie jako lek przeciwbiegunkowy, przy nieżytach przewodu pokarmowego, w przypadkach nieznacznego krwawienia wewnętrznego, w krwawych wymiotach i zakażeniu bakteryjnym.
Zbiór i suszenie: Kłącze roślin 2–3 letnich wykopuje się jesienią lub wiosną przed rozwojem liści, myje, tnie na kawałki i suszy w temperaturze do 40 °C.
Surowiec zielarski: Kłącze. Kłącze znajduje zastosowanie także do produkcji niektórych past do zębów. Dawniej z kłącza wytwarzano barwniki do farbowania tkanin na czerwono i czarno. Stare kłącze świeci w ciemnościach.
Napar
Jedna łyżka rozdrobnionego korzenia na 1,5 szklanki wrzątku. Odstawić na 15-20 minut, następnie przecedzić i zażywać po 1-2 łyżki kilka razy dziennie.
Odwar
Zewnętrznie: 15-20 g surowca zalać 1 szklanką wody, gotować 15 minut. Odstawić do ostudzenia, odcedzić i stosować tylko zewnętrznie do okładów i pędzlowania. Bez rozcieńczenia. Do płukanek można użyć roztworu: 10 kropli nalewki na 1/4 szklanki letniej wody.