Gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny goździkowatych. Naturalny obszar jej występowania to Europa, Azja i Afryka Północna. W Polsce jest pospolita na niżu, jest też uprawiana. Siedlisko: przydroża, zbocza, miedze, świetliste zarośla.

Łodyga: Prosto wzniesiona, naga, walcowata, górą widlasto rozgałęziona, szorstka, nieco owłosiona. Wysokość 30-80 cm. Pod ziemią roślina posiada długie, walcowate, rozgałęzione, czołgające się kłącze z licznymi korzeniami.

Liście: Ulistnienie naprzeciwległe. Liście o długości 5-6 cm eliptyczne lub podługowate, zaostrzone, nagie lub nieco owłosione, z szorstkimi brzegami, trójnerwowe. Dolne krótkoogonkowe, górne siedzące i nieco zrośnięte nasadami.

Kwiaty: Dość duże (do 2 cm średnicy), różowe lub białe, wyrastają pęczkami na długiej szypułce z kątów liści i na wierzchołku łodygi, tworząc wierzchotkę dwuramienną. Kwiaty są 5-krotne, na krótkich szypułkach. Kielich zielony lub czerwonawy, owłosiony, walcowaty z 5 ząbkami. Ma długość 2-2,5 cm. Płatki korony są na szczycie wycięte.

Owoc: Jajowata torebka.

Surowiec zielarski: Kłącze z korzeniami zawiera ok. 5% saponin, glikozydy, węglowodany, sole mineralne.

• Wykrztuśne, pobudzające czynności żołądka i trzustki, żółciopędne.
• Unieszkodliwia cholesterol, ułatwia wchłanianie związków trudno przyswajalnych przez organizm (np. sole żelaza, wapnia).
• Używana jest też w zapaleniach oskrzeli i tchawicy, przy kaszlu.
• Używana jest w postaci odwaru. Musi być stosowana pod kontrolą lekarza.

Zbiór i suszenie: wykopuje się kłącza z korzeniami jesienią, myje, tnie na mniejsze kawałki i suszy w temperaturze ok. 50 °C.

• Dawniej, gdy nie znano mydła, do mycia używano m.in. odwarów z korzeni mydlnicy. Są skuteczne, pienią się obficie i swoimi własnościami przewyższają mydła, gdyż nie niszczą skóry i nie powodują alergii u ludzi uczulonych na mydło. Używana była szczególnie do prania jedwabi i innych delikatnych tkanin, np. koronek itp.
• Wiele plemion pierwotnych używało nasion mydlnicy jako przynęty do łowienia ryb – powodują ich zatrucie.
• Wytwarzano z niej dawniej mydlik, używany do odtłuszczania wełny.
• Od niepamiętnych czasów używano odwarów doustnie, jako odtrutkę po ukąszeniu przez węże.

UWAGA: Substancje toksyczne, których duże ilości nagromadzone są w korzeniach i kłączach po wniknięciu do organizmu człowieka wpływają negatywnie na pracę żołądka i jelit. Przyczyniają się tym samym do nasilonych wymiotów i biegunek, co może powodować odwodnienie organizmu i jego osłabienie (duże dawki). Należy więc unikać ich stosowania podczas ostrego nieżytu żołądka i jelit, krwawień z przewodu pokarmowego i we wczesnych okresach pooperacyjnych.