Gatunek rośliny wieloletniej z rodziny różowatych. W stanie dzikim występuje na znacznej części Azji oraz w niemal całej Europie, oprócz Portugalii i Islandii. W Polsce jest pospolity na całym obszarze. Jest uprawiany w wielu regionach świata. Rośnie lasach, zaroślach, ziołoroślach, na zrębach, na zboczach.
Łodyga: Krzew dorastający do 2 m wysokości, z podziemnymi rozłogami. Pędy wydłużone rózgowato i łukowo zwieszone, pokryte kolcami.
Liście: 3-5-7 listkowe, z wierzchu nagie, pod spodem biało kutnerowato owłosione, boczne listki siedzące. Brzeg liścia ostro piłkowany. Liście pędów owocujących zawsze trzylistkowe (nie dotyczy nowych odmian owocujących na pędach jednorocznych).
Kwiaty: Białe, zwisłe, zebrane w luźne grona albo wiechy. Kwitnie od maja do sierpnia. Roślina miododajna.
Owoce: Składa się z licznych, czerwonych, rzadziej żółtych lub ciemnopurpurowych ("czarne maliny") puszysto owłosionych małych pestkowców zebranych w owoc zbiorowy, potocznie zwany "malinami". W porze dojrzewania lekko oddziela się od stożkowatego dna kwiatowego (w przeciwieństwie do jeżyny). Nasiona o strukturze siatkowatej, pomarszczonej.
Surowiec zielarski: Owoc bogaty w cukry (sacharoza, fruktoza, glukoza), olejek eteryczny, pektyny, pochodne cyjanidyny, szereg witamin; oraz liść –duża zawartość witaminy C (300 mg%), garbniki, kwasy organiczne, śluzy, żywice.
Związki czynne: Owoce maliny zawierają kwasy organiczne, m.in. cytrynowy, jabłkowy, salicylowy, pektyny, antocyjany, cukry, związki śluzowe, lotne związki zapachowe. To także bogactwo witamin: C, E, B1, B2, B6, związki mineralne potasu, magnezu, wapnia, żelaza. W liściach maliny znajdują się znaczne ilości garbników oraz sole mineralne, flawonoidy i kwasy fenolowe.
Działanie
- Owoce mają działanie napotne i ogólnie wzmacniające ze względu na zawartość witamin.
- Podobne działanie, lecz jeszcze silniejsze mają liście, które ponadto działają moczopędnie, żółciopędnie, przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, ściągająco, oraz poprawiają przemianę materii.
- Napar z suszu owocowego i liści wykorzystuje się w stanach gorączkowych.
- Napar z suszonych owoców lub syrop ze świeżych pobudzają czynność gruczołów potowych i w stanach gorączkowych wywołują po 30-60 min obfite wydzielanie potu.
- Przetwory z liści maliny stosuje się jako słaby lek ściągający w nieżytach żołądka i jelit oraz w łagodnie przebiegającej biegunce, zwłaszcza u dzieci, a nadto w słabo nasilonych wzdęciach.
- Zewnętrznie wykorzystuje się do płukania jamy ustnej i gardła
- Wyciągi wodne, zawierające garbniki, hamują rozwój bakterii jelitowych i zmniejszają biegunkę. Powodują też nieznaczny rozkurcz mięśni gładkich jelit, naczyń krwionośnych oraz macicy.
Napar
(z owoców maliny) 2 łyżki suszonych owoców zalać 1 szklanką wody wrzącej i naparzać pod przykryciem 15 min. Odstawić na 10 min i przecedzić. Dorosłym moż- na dodać 1 łyżkę rumu lub 1-2 łyżki syropu malinowego. Wypić wieczorem cały, gorący napar jednorazowo w chorobach z podwyższoną temperaturą. Wskazane jest jednoczesne przyjmo- wanie Polopiryny oraz witaminy C. Dzieciom do naparu sporządzonego jak wyżej można dodać miodu, syropu z czarnej porzeczki lub syropu malinowego, a dawkowanie dla niemowląt rozpoczynać od 2 łyżeczek naparu.
Zioła w anginie
Zmieszać po 20 g liści maliny, liści szałwii i kwiatów rumianku. Zalać 1 łyżkę mieszanki 1 szklanką wody wrzącej i naparzać pod przykryciem 15 min. Odstawić na 10 min i przecedzić. Stosować do płukania jamy ustnej i gardła wielokrotnie w ciągu dnia przy anginie oraz do okładów.
Sztuka kulinarna: Owoce są smaczne i pachnące, nadają się do spożycia zarówno na surowo, jak i na przetwory: soki, dżemy, konfitury. Ze względu na obecność związków purynowych powinni ich jednak unikać chorzy na podagrę oraz zapalenie nerek. U niektórych ludzi maliny wywołują uczulenie. U dziko rosnących malin owoce są bardzo często robaczywe.