Gatunek drzewa z rodziny mydleńcowatych. Pochodzi z Półwyspu Bałkańskiego. Uprawiany jest w niemal całej Europie, w tym także w Polsce. Inne nazwy: kasztanowiec koński, kasztan dziki, kasztan gorzki, kasztanowiec biały.
Pokrój: Dorasta do 25 m, ma gęstą, kopulastą lub niemal cylindryczną koronę.
Pień: Kora starszych pni łuszczy się tafelkowato.
Liście: Dłoniastozłożone z 5 do 7 wydłużonych, odwrotnie jajowatych listków o długości do 25 cm. Duże pąki wydzielają lepką substancję.
Kwiaty: Płatki białe z żółtymi lub czerwonymi plamkami u nasady. Zebrane w gęste, wiechowate, wzniesione kwiatostany o długości do 30 cm. Kwitnienie w maju.
Owoce: Nazywane kasztanami, kolczaste torebki o średnicy do 6 cm, zawierające 1-3 nasion. Owocuje we wrześniu i październiku.
Surowiec zielarski: Kwiaty, kora i owoce (tzw. kasztany). W kwiatach występują flawonoidy (rutyna, astragalina, kwercytyna, izokwercytyna), kumaryny, garbniki, fenolokwasy. Kora zawiera flawonoidy, związki kumarynowe, garbniki i saponiny trójterpentynowe (eskulina). Natomiast w nasionach znajdują się związki kumarynowe, escyna, fenolokwasy, flawonoidy, garbniki, skrobia, cukry.
Zbiór i suszenie: Dojrzałe kasztany zbiera się jesienią, rozdrabnia i suszy w przewiewie. Następnie dosusza w temperaturze około 60°C. Kwiaty, zebrane w czasie słonecznej pogody, suszy się w temperaturze otoczenia, zaś korę zbiera się z gałązek na wiosnę.
Działanie:
- Roślina działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, rozkurczająco, przeciwkrwotocznie, uszczelnia naczynia krwionośne i rozszerzone i pękające naczynka krwionośne (tzw. pajęczynek).
- Wewnętrznie wyciągi wodne i alkoholowe są stosowane przy hemoroidach i żylakach, zaburzeniach krążenia krwi, zapaleniu żył, miażdżycy.
- Stanach zapalnych wątroby, przy odmrożeniach, obrzękach i puchlinie wodnej, krwiakach, skurczach, zapaleniu ścięgien, dolegliwościach okresu przekwitania. Leki z kasztanowca podaje się także przy obrzękach mózgu i płuc.
- Świeżymi wyciągami z niedojrzałych owoców leczy się zakrzepy i zastoje żylne, nadmierną przepuszczalność naczyń, są także stosowany w stanach zapalnych i nieżytowych żołądka i jelit.
- Zewnętrznie przetwory z kasztanowca podaje się w postaci okładów w leczeniu oparzeń, odmrożeń, ubytków naskórka, zapalenia naczyń włosowatych skóry.
Herbatka z kwiatów
Łyżeczkę suszonych, rozdrobnionych kwiatów zalać szklanką wrzątku, parzyć pod przykryciem przez 15 minut, odcedzić. Pić 2 razy dziennie. Pomaga cierpiącym na kaszel, biegunkę, łagodzi dolegliwości reumatyczne, nerwobóle, zapobiega zbyt obfitym miesiączkom. Wzmacnia naczynia krwionośne.
Nalewka z kwiatów
10 łyżek świeżych, rozdrobnionych kwiatów kasztanowca zalać w szklanym naczyniu 1/2 l czystej wódki i odstawić na 2 tygodnie w ciemne, chłodne miejsce. Następnie przecedzić płyn przez bibułę filtracyjną (może być też filtr do kawy), dobrze odciskając kwiaty, przelać go do wyparzonej butelki. Zażywać 3 razy dziennie po 5 kropel w kieliszku wody przed posiłkiem w reumatyzmie i dnie, w zaburzeniach ukrwienia kończyn (na przykład w ich mrowieniu i osłabieniu), żylakach i dolegliwościach żołądkowo-jelitowych. Zewnętrznie, po rozcieńczeniu wodą, służy do nacierania obolałych mięśni.
Herbatka z liści
Łyżeczkę suszonych, rozdrobnionych liści zalać szklanką wrzątku, parzyć pod przykryciem 15–20 minut, odcedzić. Pić 2 razy dziennie po szklance. Napar działa ściągająco, przeciwobrzękowo, odwadnia – warto go stosować w przypadku opuchniętych, słabo ukrwionych nóg. Ponadto leczy z kaszlu.
Wyciąg z kory
Łyżeczkę rozdrobnionej kory zalać szklanką letniej, przegotowanej wody i odstawić na 5 godzin. Odcedzić. Pić 3 razy dziennie przez 3 dni – w przewlekłym nieżycie jelit, zaburzeniach trawienia, obrzękach kończyn (usuwa nadmiar wody z organizmu). Ponadto działa odtruwająco i wzmacnia ścianki naczyń krwionośnych, zwłaszcza żył.
Odwar z kory
Łyżeczkę mielonej kory kasztanowca zalać wrzątkiem i gotować 10 minut na maleńkim ogniu. Odcedzić. Pić 2 razy dziennie po 1/2 szklanki w schorzeniach naczyń krwionośnych (na przykład żylakach lub „pajączkach”), nieżytach przewodu pokarmowego, skurczach jelit. Zewnętrznie należy nim przemywać skaleczenia, odmrożenia, oparzenia.
Odwar z owocni przeciw hemoroidom
Zielone suszone łupiny z kasztanów posiekać, zalać 3 łyżki suszu 2 litrami wrzątku i gotować na małym ogniu przez 10 minut. Odcedzić, lekko przestudzić, dodać jeszcze około 2 litrów ciepłej wody. Powtarzać codziennie, aż do zaleczenia, trwające 20 minut nasiadówki.
Kąpiel w kwiatach
2–3 garście kwiatów kasztanowca zalać 2 litrami chłodnej wody i odstawić na 12 godzin. Następnie podgrzać, tak by woda stała się mocno ciepła (nie wolno dopuścić do wrzenia) i płyn wraz z kwiatami dodać do letniej wody w wannie. Taka trwająca 20–30 minut kąpiel likwiduje cellulit i obrzęki oraz wzmacnia naczynia krwionośne.
Maseczka przeciw „pajączkom”
Łyżkę sproszkowanej kory wymieszać z 3 łyżkami miodu i łyżką lekko podgrzanego olejku migdałowego. Nałożyć na twarz na 15 minut. Zmyć letnią wodą, przetrzeć skórę tonikiem i wklepać krem.