Gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny jasnotowatych. Kształtem liści, ulistnieniem i ogólnym wyglądem roślina przypomina pokrzywę, stąd też pochodzą jej ludowe nazwy: biała pokrzywka lub głucha pokrzywa, martwa pokrzywa. Występuje w całej Europie oraz na znacznych obszarach Azji o klimacie umiarkowanym, ale także cieplejszym (Indie, Nepal, Pakistan). W Polsce jest pospolita. Kwitnie od kwietnia do września
Łodyga, kłącze: Wzniesiona i nierozgałęziona łodyga z fioletowymi zabarwieniami w niektórych miejscach. Osiąga wysokość do 60 cm. Na przekroju poprzecznym jest czterokanciasta. Pod ziemią roślina posiada rozgałęzione kłącze i podziemne rozłogi, za pomocą których rozmnaża się wegetatywnie.
Liście: Ulistnienie naprzeciwległe. Jajowate lub sercowate liście są delikatnie owłosione i mają brzegi grubo piłkowane. Wydzielają charakterystyczny zapach. W odróżnieniu od pokrzywy nie ma jednak parzących włosków.
Kwiaty: Białe, czasami kremowobiałe, wyrastają pionowo w okółkach w kątach liści. Mają wyraźnie grzbiecistą, dwuwargową budowę. Duże kwiaty (2-2,5 cm, kielich trwały, zrosłodziałkowy. Warga dolna korony ma dwa ząbki, pylniki są owłosione.
Owoc: Rozłupnia zawierająca cztery jajowate, trójgraniaste rozłupki ciemnoszarego koloru. Nasiona z elajosomem,
Surowiec zielarski: Kwiaty. Zbiera się je ręcznie przy słonecznej pogodzie i suszy w zacienionym miejscu. Kwiaty zawierają flawonoidy, garbniki, śluzy, saponiny, glikozydy, cholinę, związki irydowe, kwasy wielofenolowe.
Działanie:
- Ma działanie przeciwzapalne, wykrztuśne, moczopędne i słabo ściągające.
- Największe zastosowanie znajduje w leczeniu chorób i dolegliwości kobiecych.
- Napar w mieszance z białą koniczyną stosowany jest przy nadmiernym i bolesnym miesiączkowaniu kobiet, gdyż zmniejsza krwawienie.
- Leczy też u kobiet upławy i stany zapalne narządów płciowych. Polecane jest też przy obfitych miesiączkach picie odwaru.
- W dawnych czasach leczono jasnotą białą plucie krwią, ból zębów i choroby przemiany materii.
Odwar
2 łyżeczki kwiatów na 2 szklanki wody 3 razy dziennie w równych porcjach.
Jasnota biała nie tylko zewnętrznie jest podobna do pokrzywy; jej młode liście mają podobne do niej własności odżywcze.