Centuria zwyczajna, tysiącznik. Gatunek rośliny z rodziny goryczkowatych. Występuje w całej niemal Europie, w Afryce Północnej, na Wyspach Kanaryjskich, w Azji Zachodniej i Środkowej,na Kaukazie i Ałtaju. W Polsce występuje na całym terytorium, ale dość rzadko.

Łodyga: Tworzy wzniesioną prostą łodygę dorastającą do 50 cm wysokości z rzadka słabo rozgałęziającą się u wierzchołka. U góry jest 4-kanciasta.

Liście: Ulistnienie nakrzyżległe. Liście ma dwojakie. Dolne, tworzące różyczkę, są jajowate, górne, łodygowe zaś siedzące o kształcie podługowatojajowatym. Łodygowe liście są 3-5-nerwowe i zaostrzone (przynajmniej górne).

Kwiaty: Różowe kwiaty skupione po kilka w pęczkach w szczytowe gęste podbaldachy. W każdym podbaldachu są 2 podkwiatki. Korona kwiatu jest talerzykowata, a jej łatki mają przynajmniej 5 mm długości. Kielich ma długość do 0,75 długości rurki korony.

Owoc: Walcowata, żółta torebka o długości ok. 1 cm. Otwiera się dwoma klapami i zawiera liczne, czarne nasiona.

Surowiec: Ziele; zawiera m.in.: substancje gorzkie (gencjopykryna, erytauryna, amarogentyna), alkaloid gencjaninę, flawonoidy, kwasy organiczne, olejki eteryczne, sole mineralne (duża zawartość magnezu).

Działanie:

• Ze względu na dużą zawartość goryczy, ziele centurii pobudza wytwarzanie soków trawiennych żołądka i żółci.
• Znajduje zastosowanie w leczeniu zaburzeń trawienia; brak apetytu, niedokwasota, bóle i wzdęcia brzucha, odbijanie się, upośledzone wydzielanie żółci.

Napar

1 łyżeczka ziela na 1 szklankę, dziennie 1-2 łyżki przed jedzeniem i bez cukru.

1 łyżkę ziela zalać 1/2-1 szklanką wody letniej i gotować łagodnie pod przykryciem 2 min. Odstawić na 15 min i przecedzić. Pić 1/2-1 łyżkę odwaru na 1 godz. przed jedzeniem jako środek pobudzający wydzielanie soków trawiennych, przywracający apetyt i ogólnie wzmacniający. Dzieciom podawać po 1/2 do 1 łyżeczki.

UWAGA: Większe ilości ziela powodują szkodliwe działanie uboczne, z tego też względu zazwyczaj centuria jest używana w mieszance z innymi ziołami. W dawkach zalecanych brak objawów szkodliwych, natomiast po ich przekroczeniu mogą wystąpić nudności, bóle żołądka, a nawet wymioty.