Gatunek krzewu należący do rodziny berberysowatych . Występuje w stanie dzikim w Europie. W Skandynawii i na Wyspach Brytyjskich gatunek zadomowiony. W południowych i środkowych Niemczech występuje rzadko i w rozproszeniu. Znany też jako: kwaśnica pospolita, kwaśniec

Pokrój Krzew o wysokości do 3 m z kanciastymi gałązkami i trójdzielnymi cierniami delikatnie kolczasto ząbkowane, odwrotnie jajowate do podłużno-eliptycznych, o długości od 3 do 6 cm, stojące w pęczkach na krótkopędach.

Kwiaty Pachnące, żółte z trzema płatkami korony wykształconymi jak działki kielicha i z sześcioma miodnikami wyglądającymi jak płatki korony, zebrane w zwisające grona o długości do 5 cm. Kwitnie w maju i czerwcu.

Owoc Jajowaty, podłużny albo cylindryczny, jest wielonasienną, lśniąco czerwoną jagodą.

Surowiec zielarski: Korzeń, liść, owoc, kora.

Działanie

  • Pozytywne działanie w przypadkach żółtaczki i malarii, stosowany jako środek przeciw schorzeniom wątroby.
  • Napary i odwary z liści pobudzają wydzielanie soków trawiennych i są skuteczne w chorobach dróg żółciowych i wątroby.
  • Kora i korzenie mają właściwości antybiotyczne, zawierają alkaloidy izochinolinowe, głównie berberynę (1,24%), berbaminę (2,5%), palmatynę i magnoflorynę.
  • Berberys zalecano w przypadku braku apetytu, w kamicy żółciowej, w przewlekłym zapaleniu wątroby, nieżycie pęcherzyka żółciowego, jako środek rozkurczowy również w kamicy nerkowej.
  • Wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwpierwotniakowe, przeciwbiegunkowe, przeciwrakowe, przeciwcukrzycowe, obniżające ciśnienie, antydepresyjne i przeciwzapalne.
  • Obniża poziom cholesterolu.
  • Liście wykazują działanie żółciopędne, tonizujące naczynia, przeciwskurczowe i antybiotyczne, zwiększają także kurczliwość mięśni gładkich macicy.
  • Okłady z papki liściowej łagodzą reumatyzm i nerwobóle.


Owoce są surowcem witaminizującym, dietetycznym i przeciwgorączkowym. Suszone owoce wykorzystuje się jako dodatek do herbaty podnoszący ogólną odporność organizmu, zwłaszcza w stanach gorączkowych, w zakażeniach bakteryjnych, w stanach zapalnych błon śluzowych oraz dla zwiększenia szczelności naczyń włosowatych. Takie zastosowanie jest podyktowane obecnością wielu cennych składników: witaminy C, E, karotenoidów, pektyn i soli mineralnych. Związki o charakterze witaminy P (rutyna, eskulina) poprawiają samopoczucie przy katarze i krwawieniach z nosa.

Skład chemiczny: Liście, kora oraz korzenie zawieraja alkaloidy izochinolinowe takie jak berberyna, jatroryzyna, palmatyna, magnofloryna. Berberyna jest głównym alkaloidem. Jest ona mało toksyczna. Jej zawartość w korze dochodzić może do 1%. Ponadto liście, kora i korzenie berberysu zawierają garbniki, żywicę oraz wosk. Owoce berberysu zawierają pektyny, kwasy organiczne, cukry (glukoza, fruktoza), kwas askorbinowy (witamina C). Wyciągi z korzeni berberysu używane są do barwienia wełny i jedwabiu.

Sztuka kulinarna: Z owoców berberysu można także wytwarzać soki, syropy, dżemy, konfitury i marmolady.

Konfitura z berberysu
1 szklankę cukru zagotowujemy w bardzo małej ilości wody tak, aby cukier się rozpuścił, dodajemy 1 szklankę jagód berberysu i chwilę gotujemy a następnie zostawiamy pod przykryciem. Następnego dnia zagotowujemy, mieszamy i znów pozostawiamy i tak przez 3 dni. Tak przygotowane owoce możemy wykorzystać od razu do dekoracji ciast bądź przechowywać w wyparzonym i zakręconym słoiczku.W przemyśle cukierniczym używa się berberysu zamiast cytryny, nazywany jest nawet polską cytryną. Czesi natomiast wytwarzają wino berberysowe, które podobne jest skuteczne przy bólach głowy i zaparciach.

Zbiór i konserwacja: Korę oraz korzeń należy zbierać wiosną. Zbiór liści można przeprowadzać przez cały okres wegetacyjny natomiast owoce należy zbierać jesienią. Owoce zbiera się zanim całkowicie dojrzeją, gdyż dojrzałe są bardzo miękkie i łatwo się gniotą. Zebrane surowce poddaje się suszeniu w warunkach naturalnych, w zacienionym i przewiewnym miejscu lub w suszarniach ogrzewanych w temperaturze do 40 oC.

 UWAGA: 
Obecnie zastosowanie jest mocno ograniczone, ponieważ berberyna odkłada się w sercu, wątrobie i trzustce, dlatego przetworów z berberysu nie można spożywać przez dłuższy czas. Jest ona mało toksyczna dla człowieka ale silnie działa na drobnoustroje.