Tytoń bakun, machorka (Nicotiana rustica L.) – pochodzi z Amazonii z regionu Ameryki Południowej. Należy do gatunku roślin jednorocznych i rośnie do wysokości około 1 metra. Tytoń bakun należy do rodziny psiankowatych, nazywanych również "nocnymi cieniami"- rośliny te mają działanie zarówno toksyczne jak i medyczne.

Według badań źródłowymi gatunkami Nicotiany rustici są najprawdopodobniej: Nicotiana attenuata, Nicotiana trigonophylla i Nicotiana quadrivalvis, to prawdopodobnie one były wykorzystywane podczas rytuałów pierwotnych Indian.

Tytoń bakun w Amazonii na ogół nazywany jest Mapacho, ale w niektórych częściach Meksyku jest również znany jako Ucuch. Według Indian Navajo stworzenie Wszechświata było możliwe tylko dlatego, że Ojciec Niebo i Matka Ziemia zapalili święty tytoń, który nazywali dzil nat'oh, co znaczy tytoń górski. Mapacho był pierwotnie (i nadal jest) stosowany w obszarze Amazonii w tradycyjnej medycynie szamańskiej. Duch tej rośliny jest jednym z najpotężniejszych duchów ochronnych o właściwościach leczniczych, jednak używanie tytoniu bez odpowiedniego podejścia i szacunku może być bardzo niebezpieczne. Wiele kultur uważa tytoń za doskonałego pośrednika pomiędzy światem ludzi, a światem duchów.

Głównymi składnikami aktywnymi Nicotiana rustica jest nikotyna, nornikotyna i anabazyna. Nikotyna jest silnie toksyczna, śmiertelna dawka dla człowieka wynosi około 50-100 mg.Mapacho w porównaniu z innymi odmianami tytoniu, ma bardzo dużą zawartość nikotyny ( aż 10-30%), poza tym zawiera także kumarynę, skopoletynę i sole mineralne, głównie azotanu i potasu, znajduje się w nim wysoka koncentracja alkaloidów B-karbolinowych: harminy, harmaliny i tetrahydroharminy, pełniących zwykle funkcję inhibitorów monoaminooksydazy (MAOI).

Tytoń przemysłowy został przez naukowców obszernie zbadany, pokazując nam wszystkie niebezpieczeństwa, jakie mogą wynikać z jego używania. Jednak papierosy to produkt gotowy zawierający tytoń, ale również 600 dodatków w tym pestycydy, herbicydy i wiele innych, takich jak cyjanek i arsen.

Nikotyna dość szybko uzależnia fizycznie, decydujący wpływ na silne uzależnienie ma występowanie inhibitorów monoaminooksydazy (w szczególności harman i norharman). Zwiększenie wydzielania adrenaliny i działanie dopaminy w mózgu ma również wpływ na uzależnienie. Dopamina tzw. "hormon szczęścia" to katechinoaminowy neuroprzekaźnik, jej pojawienie się między neuronami w jądrze półleżącym (część układu nagrody) skutkuje stanem euforycznym. W niskich dawkach (1–3 mg) działa stymulująco, co jest głównym powodem, dla którego palenie tytoniu sprawia przyjemność. Uzależniona osoba, stara sie utrzymać wysoki poziom dopaminy w mózgu a odstawienie nikotyny skutkuje obniżeniem poziomu dopaminy, co jest przyczyną głodu narkotykowego.

W kulturze szamańskiej Mapacho jest jedną z najważniejszych roślin w życiu wszystkich amazońskich plemion i jest głównie stosowana do oczyszczania ciała i umysłu oraz do uwalniania energii. Poznanie tego rytuału zaczyna się od zrozumienia, w jaki sposób szaman w ogóle interpretuje świat i naturę. Dla szamana istnieje cienka linia między tym światem a światem duchowym, wszystkie żyjące organizmy mają duchową stronę. Niektórzy curanderos lub brujos piją wywar ze świeżych liści mapacho, by następnie w samotności wybrać się na granicę życia i śmierci aby doznać wizji i zdobyć cenne informacje. Znani są też szamani używający tylko i wyłącznie tytoniu tzw. tabaqueros dla których jest on głównym narzędziem pracy.Zadaniem szamana jest komunikowanie się między światami, zrozumienie przekazów duchów, by następnie wykorzystać to do pracy nad osobistym uzdrowieniem, czy tez uzdrowieniem danej osoby lub świata. Kiedy szaman spogląda na tytoń, widzi nie tylko zwykłą substancję, ale także ducha, który mu towarzyszy. Przez szamanów mapacho uważane jest za święte i stanowi podstawę przy każdym rytuale.

Wielu szamanów, podczas i po ceremonii, wykorzystuje Mapacho jako pomoc w uziemieniu przebudzonego umysłu w celu "uspokajanie wizji". Tytoń umożliwia rozpłynięcie i zatrzymanie nieprzyjemnych halucynacji lub wizji.

Tytoń służył też jako pośrednik ze światem duchów. Niesie on magiczne zaklęcia, wypowiadane słowa, gwizdanie i śpiew szamana, podczas gdy ten wdmuchuje dym w aurę pacjenta lub w przestrzeń.

Istnieje wiele sposobów podawania tytoniu jako medycyny. Nikotyna może być wchłaniana przez przez płuca, przez ślinianki (żucie) przez jelita lub przez skórę. Kiedy wejdzie do krwiobiegu, aktywuje receptory nikotyny, które znajdują sie zarówno w centralnym układzie nerwowym mózgu, jak i w obwodowym układzie nerwowym. Zostają tutaj uwalniane: serotonina, dopamina i acetylocholina. Niska dawka, działa pobudzająco - stymulująco, podobnie jak kawa. Zwiększone zostają puls i ciśnienie krwi a tym samym pobudza sie ruch.

W przypadku płukania tytoniem, duża dawka Mapacho jest mieszana z wodą i podawana jako napój. Wkrótce po podaniu, rozpoczyna się ciężkie oczyszczenie. Jest wąska granica między wysoką dawką a dawką śmiertelną, dlatego powinien to robić tylko kompetentny i doświadczony szaman. Takie płukanie jest zwykle używane w celu wyrzucania negatywnych energii, pasożytów, grzybów i innych patogenów z organizmu. Służy jako uziemienie w sensie metaforycznym tak głęboko, jak rośliny mają swoje korzenie w glebie. Podczas oczyszczania osoba często czuje się słaba, chora i ma wybuchy potu, następnie pojawia się uczucie lekkości ze zmianą percepcji, mogą wystąpić wizje. Jest to rodzaj traumatycznego i nieprzyjemnego oczyszczenia, które sprawi jednak, że potem poczujesz się lepiej.

Rapé to mieszanka tytoniu, popiołu drzewnego i suszonych roślin, dokładne receptury są dobrze strzeżone przez szamanów z Ameryki Południowej i Środkowej. Rapé jest podawany przez rurkę (tipi lub kuripe), zostaje wdmuchiwane do nosa. Rapé jest używane do oczyszczania się z negatywnej energii, działa łagodząco i odtruwająco. Szamani twierdzą, że rapé stymuluje szyszynkę, która jest gruczołem wytwarzającym nasze DMT (dimetyltryptamina).

Palenie tytoniu, pykanie fajki i okadzanie tytoniem jest często stosowane w połączeniu z inną medycyną, np Ayahuascą. Mapacho jest często używane przez uczestników, do oczyszczania swojej energii. Jest także stosowane przez szamana przed, podczas i po ceremonii do oczyszczania przestrzeni i energii osób i jako ochrona przed złymi duchami.

W rzeczywistości tytoń jest bardzo sprzeczną medycyną, która jest zarówno pobudzająca jak i relaksująca. Przy niskich dawkach wzmaga wydzielanie adrenaliny, co działa stymulująco, przeciwbólowo, likwiduje głód powoduje też przyspieszoną akcję serca, rozszerza źrenice, itp. Większe dawki skutkują zablokowaniem działania układu nerwowego, światłowstrętem, zmęczeniem, czasem gonitwą myśli, wymiotami i biegunką. W wyższych dawkach pojawić się mogą wizje i halucynacje. Dawka śmiertelna powoduje utratę przytomności, drgawki i zgon.

Sok wykorzystywany jest przez szamanów do leczenia pasożytów, jako środek przeciwbólowy moczopędny, napotny. Na czyraki i ukąszenia insektów czy węży oraz przy zmianach skórnych stosowany e antidotum na trucizny. Szamani podają wywar z tytoniu również przeciwko ogólnej niechęci oraz przy chorobach na tle psychologicznym spowodowanych obłędem. Czarny mocny wywar z liści tytoniu podany przez nos bardzo dobrze oczyszcza zatoki.

Podczas pracy z nikotyną należy zachować dużą ostrożność, ponieważ łatwo wchłania się ona nie tylko drogą wziewną, ale też poprzez skórę i oczy.

Nie ma jednoznacznych dowodów, ale zauważono pewne powiązania między właściwościami tytoniu a korzyściami zdrowotnymi, Mapacho stosuje się między innymi jako:

Mapacho, tak jak i ayahuasca zawiera beta-karboliny a także alkaloidy harmala (harman i norharman). Badania przeprowadzone na myszach w 2005 r. wykazały ze substancje te mają właściwości antydepresyjne.

W 1828 r. naukowcom udało sie wyizolować składniki tytoniu, które następnie używano w leczeniu chorób, między innymi wstrzykiwano tę substancję pacjentom z chorobą Parkinsona, co sprawiało u nich wzrost mobilności. Metoda ta jest używana do dzisiaj, a naukowcy nie potrafią wyjaśnić w jaki sposób substancja łagodzi objawy tej choroby. Podczas badań nad rakiem, zauważono że rzeczywiście istnieje związek pomiędzy nikotyną a chorobą Parkinsona, zbadano około 80 000 kobiet i 63 000 mężczyzn, okazało się ze osoby palące mieli 70% niższe ryzyko choroby Parkinsona w porównaniu z osobami niepalącymi.

U pacjenta cierpiącego na chorobę Parkinsona, który był leczony nikotyną przez 6 lat w paryskiej klinice, stwierdzono, ze chociaż nastąpiła u niego poprawa aktywności motorycznej, zaskakująco nie nastąpił wzrost ciśnienia krwi, nie występowały również działania niepożądane, takie jak zawroty głowy lub nudności. Lekarze i naukowcy już w 1926 roku zauważyli ze poprawa funkcji mięśni może wynikać ze zwiększonego uwalniania dopaminy. Nikotyna może być uważana za czynnik ochrony układu nerwowego, dlatego tez z medycznego punktu widzenia, może być stosowana przy chorobie Parkinsona lub chorobie Alzheimera.

Ze względu na liczne alkaloidy, występujące w liściach tytoniu, można sobie również wywnioskować, że mają one właściwości przeciwrakowe, co jest sprzeczne z tym, co kiedykolwiek powiedziano o tytoniu. Sama nikotyna nie jest też rakotwórcza i nie powoduje reakcji mutagennych, są za to głównie odpowiedzialne substancje smoliste znajdujące się w dymie papierosowym.

W badaniu z 2000 r. nikotyna została podana 18 uczestnikom w formie sprayu do nosa, osoby leżały na plecach i były przytomne . Wystąpiło wyraźne zwiększenie przepływu krwi mózgowej w thalamusie (wzgórze, część miedzymózgowia). Thalamus reguluje świadomość w fazie czuwania podczas snu. Nastąpił również wzrost przepływu krwi w korywie wzroku i móżdżku.

Ostatnie badania wykazały, że spożycie nikotyny może mieć korzystny wpływ na kreatywność umysłu i koncentrację. Jest to prawdopodobnie spowodowane efektem stymulującym.

Trzeba jeszcze wiele nauczyć się o tytoniu, o tym jak go mądrze używać w życiu. Jest to bardzo wyjątkowa roślina lecznicza o bardzo szczególnych cechach, która już od wieków jest czczona przez szamanów i uzdrowicieli. Dr. phil. Christian Rätsch Niemiecki etnofarmakolog spisał w dwóch tomach historię tytoniu, temat tytoniu jest bardzo obszerny i na pewno jeszcze nie do końca zbadany. Najlepszą rzeczą dla dobra całej ludzkości, byłoby połączenie wiedzy duchowej z wiedzą nauki.